Ăn.
Ăn.
Mặc dù
tôi ghét Khánh cay đắng nhưng vẫn
nhận lời đi ăn hủ tiếu mì
với gã. Khánh là loại sinh viên
quý tộc, thuộc về một thế giới
khác. Trưởng giả, no đủ, vô
lo và kệch cỡm.
Mùi hủ
tiếu mì theo làn hơi nước bốc
lên từ nồi nước lèo riu riu lửa,
toả một làn sương mỏng đong
đưa trên miệng nồi, toả đi lan
man qua cánh mũi phập phồng, toả ra,
toả ra… thơm kỳ lạ. Tôi mở
rộng hai cánh mũi cho hương hủ tiếu
tràn vào, bàn chân tôi ngọ
ngoạy liên hồi dưới gầm bàn,
cái mông xương xẩu dán chặt
trên mặt ghế đẩu ọp ẹp long
chân, hai con mắt đeo cứng lên gánh
hàng của dì Tư.
Khánh với
Pháp phì phèo thuốc thơm, châm
hết điếu này tới điếu khác,
họ hào phóng đẩy nguyên gói
thuốc lá qua bên tôi, nhưng tôi
kiên quyết từ chối. Tôi không
muốn hút thuốc chỉ muốn ăn mì,
hơn nữa thuốc lá là thứ xa xỉ
vô bổ mà tôi cần phải xa lánh.
Tôi mơ màng nghĩ tới tô mì
nóng, cánh mũi tôi phập phồng
không cách chi giữ yên được,
đành để mặc tâm hồn mình
ngây ngất đong đưa trong làn hương
êm dịu mà từ nhiều tháng qua
tôi cứ phải chạy trốn nó. Trong
suy nghĩ của tôi hình ảnh tô mì
hiện ra rõ mồn một với hai lát
thịt đùi mỏng có viền một
vành mỡ trắng, mấy khúc hẹ
xanh, hành ngò, vài cánh hành tím
phi vàng ươm, bên dưới nhúm
sợi mì vàng dai mịn là mấy
cọng giá trắng. Hôm nào dì Tư
chơi sang thì sẽ có thêm hai con tôm
khô nở mềm.
Tôi không
ưa Khánh nhưng cố tế nhị giấu
đi ác cảm của mình. Chẳng phải
vì ghen, chẳng phải vì ganh tị cũng
chẳng hiểu vì răng. Khánh đeo
đuổi Bắc ráo riết, thả bọn
đàn em ra dò la tin tức nên biết
là tôi chơi thân với Bắc, biết
tôi là đứa từng cõng Bắc
ra trạm xá cấp cứu. Tôi rút bàn
tay lạnh đang kẹp giữa hai bắp đùi,
lọng cọng cầm cái muỗng lên.
Miếng nước lèo đầu tiên chui
qua cuống họng ấm áp lạ lùng,
tôi nuốt ừng ực, nhai ngấu nghiến,
tô mì không kỳ vĩ như tôi
vẫn hình dung, nó chỉ là một
thứ hỗn tạp dễ biến đi mất
tích trước khi tôi kịp suy nghĩ
xem nó ngon ngọt thơm tho đậm đà
tới cỡ nào. Tôi húp lia húp
lịa, chẳng còn quan tâm gì tới
hai thằng bên cạnh, cái phần cao lương
mỹ vị trong tô chỉ là một thoáng
hư vô, một thoáng dại khờ. Răng
rứa hè. Răng nhanh như rứa. Nhanh lạ
lùng, nhanh tới độ chẳng biết bây
chừ nó nằm đâu. Tôi thẫn
thờ nhìn cái tô không cảm thấy
luyến tiếc vô hạn và tự trách
mình vội vã đến độ ngu
ngốc. Một ít tiêu đen lợn cợn
ở đáy, một chút váng mỡ
bám bên thành, một khoanh hành lá
mỏng dính vướng trên vành muỗng,
đó là những thứ di vật còn
sót lại.
Khánh kêu
thêm cho ba đứa lượt mì thứ
hai. Bọn họ mới vừa đi thực tập
từ Cao Nguyên về, người ngợm còn
phủ đầy đất cát, bụi đỏ,
tóc tai bù xù dài quá cổ áo.
Khánh chậm rãi châm thêm điếu
thuốc, nhìn dì Tư cười.
“Tụi con
đói rã ruột. Ba tháng ở rừng
ăn cơm hẩm muối khô nhớ dì
Tư kinh khủng.”
Dì Tư
chùi tay lên vạt áo rách cười
xoà.
“Bây giờ
còn nói vậy chứ ra trường rồi
là quên dì tuốt luốt.”
“Thỉnh
thoảng tụi con về thăm gánh hủ
tiếu mì của dì.”
Mặc kệ
cái thằng ba hoa phét lác, tôi chỉ
quan tâm tới tô mì, lần này rút
kinh nghiệm nên ăn thật chậm tô mì
thứ hai. Cả Khánh và Pháp cũng
vậy, cũng thong dong ăn hút. Từ đây
đến chiều vẫn còn dư thời
gian để tụi nó tắm rửa sạch
sẽ, thắng bộ tử tế rồi nhởn
nhơ ra quán nước đầu đường
chờ Bắc tan trường. Tôi căm ghét
tọng nguyên miếng thịt đùi vào
miệng, miếng thịt này dì Tư tốt
bụng xắt hơi nhẹ tay, nó dày mềm
và nhiều mỡ. Mỡ béo ứa tận
chân răng, bám lên vòm họng, tan
ra trên lưỡi. Thay vì nuốt vội
vàng, tôi thận trọng nhai đi nhai lại.
Khánh hỏi
tôi.
“Mấy giờ
lớp Giang tan học.“
“Khoảng
bốn giờ.“
Hôm nay lớp
tôi có ba tiết Thổ Nhưỡng, thầy
đứng lớp là kỹ sư trẻ, hơn
bọn tôi năm bảy lớp chi đó
vừa ra trường được vài năm.
Thầy dạy đàn em khoá sau theo kiểu
biết chi nói nấy, kể con cà con kê
mấy giai thoại ở nông trường mía,
vài tháng kinh nghiệm ở đồng
bằng sông Cửu Long, chêm thêm vài
đoạn tấu hài châm biếm phái
nữ. Chẳng biết hồi đó thầy
yêu đương học hành ra răng,
bây chừ lại cứ hay bêu rếu phụ
nữ và dị ứng kinh khủng với
chuyện nữ sinh ngủ gật ở giảng
đường. Trưa nắng xốc bụi, dãy
nhà mái tôn thấp lè tè nóng
ngốt nằm chơ vơ trên đồi
trống, một đám nửa người nửa
ngợm vừa mệt vừa buồn ngủ vừa
đói. Em nào lỡ ngủ gục là
bị thầy lôi ra làm trò hề cho
cả lớp, cười cho đã rồi thì
nhục mạ không thương tiếc. Hôm
nay trời nắng đỏ mắt, tôi tự
biết thân mình không kham nổi không
khí tra tấn của thầy nên đành
trốn học.
Khánh nhìn
tôi cười, tôi cũng gượng gạo
cười đáp lễ, một chút cảm
thông bất ngờ sau khi ăn tô mì
thứ hai không làm tôi ngạc nhiên.
Khánh không hỏi làm răng tôi
trốn học, gã chỉ rút cho tôi
điếu thuốc rồi tận tình châm
lửa. Tôi tham lam rít một hơi dài
cảm thấy dây thần kinh mình giãn
dần ra, khoan khoái lạ lùng.
Thằng người
rừng này nhất định theo đuổi
Bắc, gã có đủ tất cả, chỉ
còn thiếu loại gái nhà lành
để thêm gia vị cho cuộc đời
phóng đãng. Tôi không ưa loại
chuyện tình bốc hốt, không ưa hai
thằng hoang đàng đang ngồi chung bàn.
Đây chỉ là một trò đùa
quái ác của bọn dư tiền, một
cuộc vui vớt vát trước khi ra trường.
Tôi buồn rầu trút hết dĩa ớt
bằm vào tô hủ tiếu thứ ba, dân
miền Trung sợ chi ớt. Hơi cay xộc lên
suýt nữa thì tôi sặc ho. Khánh
thong thả phì khói ra mũi, thong thả
lắng nghe Pháp Sư thao thao kể chuyện ở
lâm trường.
Thằng Sỏi
đi lùi lũi từ giảng đường
về, chắc nó không chịu nổi ba
tiết tra tấn, phải trốn ra sớm. Thằng
Sỏi siêng học, mê học, nhưng ốm
yếu còi cọc thiếu sức chịu đựng.
Nó là đứa bị cái đói
đe doạ thảm khốc nhất phòng. Quê
nó ở Đông Hà, ba mạ nó
chắc không cần suy nghĩ chi nhiều khi
đặt tên con là Sỏi. Làng nó,
làng tôi, làng thằng Lũ, nếu
người ta không chọn những cái tên
văn hoa mỹ miều đặt cho con thì
cũng có sẵn mấy cái tên dễ
kêu mà cũng dễ hiểu. Đá,
Cát, Nắng, Hạn, Bom, Mìn… Nghèo,
Đói. Thằng Sỏi đói quanh năm,
da nó xanh mướt như mướp khía,
triệu chứng suy dinh dưỡng lòi ra trên
hai bàn tay, phòi ra trên làn da bủng
thành đám mụn nhọt ghẻ lở.
Vào lớp học là nó ngồi chui
rúc trong góc sau, nép giữa bầy con
trai. Nó không bao giờ dám ngồi kế
bên con gái, sợ phải khoe bàn tay cẩn
xà cừ.
Thằng Sỏi
đi băng qua sân bóng chuyền, hai tay đút
túi quần, mấy cuốn tập cong mép
kẹp cứng ở nách. Cái dáng còm
cõi co rút của nó tương phản
thảm hại với cái kiểu bất cần
đời xỏ tay túi quần. Nó cúi
gằm đầu nên không thấy tôi.
Chiếc bóng mỏng manh xiêu vẹo biến
vào cửa cư xá. Mãi về sau này,
mỗi khi nhớ đến thằng Sỏi, hình
dáng vật vờ bên đường nắng
của nó lại hiện ra trong vùng ký
ức buồn bã. Tôi với Thung quỳ
bên nấm mồ Sỏi trong niềm đau
thương uất hận nung sôi nước
mắt. Những nỗi uất hận của đám
sinh viên nghèo cùng cực không biết
gửi đi đâu, không biết giải
thích làm sao đành thả theo cơn
gió thổi qua ngọn đồi Thủ Đức
ghẻ lở tật nguyền. Gió khô ngốt
đưa hương hồn thằng Sỏi về
lại miền quê hương Đông Hà
liên miên nắng đỏ.
Nắng soi
nghiêng nghiêng qua quán lá thưa, vài
đốm sáng đọng trên mặt bàn
sứt sẹo. Tôi úp bàn tay che lên
đốm sáng lại thấy nó hiện
ra trên mu bàn tay mình. Tôi nghĩ tới
thằng Sỏi đang nằm ngủ chèo queo
trong phòng. Kỳ lạ. Tôi cố nghĩ
về nó, nghĩ về cái đói cồn
cào khốc liệt mà những thằng
sinh viên nghèo phải gánh chịu. Tôi
cố nghĩ nhưng rồi bất lực. Kỳ
lạ? Tại sao khi no nê, khi đầy bụng
người ta không thể tư duy mạch lạc
về sự tồn tại khốc liệt của
cái đói? Tại sao khi vừa thoát
khỏi sự hành hạ tàn nhẫn đó,
người ta có thể quên ngay đi không
còn cảm xúc? Có phải vì vậy
mà kẻ no đủ không bao giờ hiểu
được kẻ đói khát?
Pháp nói
vu vơ.
“Tao còn
lấy thêm dữ liệu bên Đức
Trọng nữa là xong. Bắt đầu viết
luận án tốt nghiệp.”
Khánh nhả
thuốc, giọng hắn kéo dài ra, dường
như là bâng khuâng.
“Nhanh quá.
Không ngờ năm năm đại học qua
cái vèo.”
Họ luyến
tiếc những ngày vui. Pháp cười
sằng sặc, lại ba hoa nhắc mấy kỷ
niệm quậy phá ở giảng đường,
ở cư xá nữ. Bọn trưởng giả
– tôi căm
ghét nghĩ.
Trời nắng
như điên loạn, hơi nóng từ lò
hủ tiếu nung hầm hập bên mé
trái. Tôi ăn xong tô mì thứ tám,
no cành hông. Mùi nước lèo ngầy
ngậy dâng lên nhộn nhạo, bụng tôi
căng cứng ấm ách khó chịu vô
cùng. Mắt tôi ríu lại trong cơn
buồn ngủ đang sồng sộc kéo tới.
Dòng nước ao tù chua đọng bốc
hơi dưới nắng nóng. Hình ảnh
anh Tranh xanh xao tả tơi từ nơi nào
trong miền ký ức bỗng lại hiện
ra. Từ sau cái chết của anh, đây
là lần đầu tiên tôi được
ăn lại món mì. “Mì dây
thun, hà hà, mì dây thun. Chỉ nhai
đi nhai lại, rửa tới rửa lui, sau năm
năm là thành kỹ sư.“ Bao tử
tôi quặn thắt như có ai bóp
chặt, chất lỏng hăng loét trào
lên cuống họng. “Mì dây
thun.“
Tôi lao ra bãi
rác mửa thốc mửa tháo những thứ
vừa nuốt vào bụng. Một đống
mì vàng, một phần gãy bét,
một phần còn nguyên do bị tôi
nuốt trọng. Miệng tôi khô khốc
chua đắng. Con chó cò chờ sẵn
bên hiên vội vàng nhào tới đớp
tờm tợp, cái đuôi xà mâu
rụng lông của nó quẹt qua mũi
tôi. Cơn buồn nôn tưởng chấm
dứt lại ào ào kéo tới, tôi
bò ra đất mửa cả mật xanh lẫn
mật vàng. Khánh nắm vai tôi lôi
ngược vào quán. Pháp nhấc hai
chân tôi lên, nói.
“Tụi
mình đưa nó lên cư xá.
Thằng này chắc say nắng.“
Tôi lảo
đảo bám vai Khánh gượng đứng
dậy, cười ngượng ngùng.
“Có
chi mô, không sao đâu. Tôi ăn no
quá, lại cứ bị ám ảnh bởi
chuyện mì dây thun.”
Khánh
dìu tôi ngồi lên cái ghế ọp
ẹp khi nãy. Tôi lao đao gục đầu
lên mặt bàn thấp, dường như
là có dễ chịu hơn một chút,
dường như là không còn gì.
Không no, không đói. Nhưng lại rơi
vào một vùng buồn chán và tủi
nhục. Khánh gọi với qua quán chị
Phụng cạnh bên. Gã kêu hai ly cà
phê đá và một ly cà phê
sữa đá loại đặc biệt cho
tôi. Gã chậm rãi hỏi.
“Chuyện
mì dây thun của thằng Tranh phải
không?”
Tôi
ngẩng lên, uể oải gật đầu.
Khánh nhìn Pháp chăm chăm. Pháp
cũng thận trọng nhìn lại. Giữa
hai thằng này có một điều gì
căng thẳng khó chịu lắm. Nắng
vàng quánh bên đường, trời
vẫn không trở gió nóng oi oi. Dì
Tư hạ lửa nồi hủ tiếu, cầm
cái nón lá rách quạt phe phẩy.
Tôi nhấp ngụm cà phê sữa đá
béo ngọt, thơm mát, sảng khoái
cả người. Cơn buồn ngủ tan biến
đi dần dà. Khánh hỏi tôi khoẻ
chưa, rồi gã bắt đầu kể.
“Hôm
thằng Tranh chết, bọn mình đang ở
lâm trường Đức Trọng.” Khánh
nhấp ngụm cà phê, bâng khuâng
rít một hơi thuốc. “Thằng Lân
về trường báo cáo số liệu
đúng ngay đêm thằng Tranh tự tử,
tận mắt chứng kiến cái xác
thằng Tranh nắm sóng soài trên sân
giảng đường. Ngày hôm sau nó
trở lại lâm trường, vừa bước
vô tới lán thực tập là oà
lên khóc. Cả lớp đều sốc.
Đêm đó, giữa bọn mình nổ
ra một cuộc tranh cãi gay gắt. Lần đầu
tiên bọn mình ngồi lại với nhau
để mổ xẻ phân tích vấn đề,
tranh luận, mắng chửi nhau té tát và
cùng đau đớn.”
Pháp
ngồi bên đột ngôt cười khẩy,
gã cay cú cắt ngang.
“Mày
nên nói rõ, lần đầu tiên
những cái đầu đặc như hột
mít, chai như vỏ bánh xe, chịu khó
suy nghĩ tranh luận, thôi nghĩ đến
bài bạc, bia rượu và gái điếm.
Lần đầu tiên thanh niên có cuộc
tranh luận đích thực mà không
chạy theo phong trào, không bị cán bộ
đoàn định hướng.”
Khánh
nhún vai, gã lại kể.
“Ừ,
lần đầu tiên. Chắc Giang cũng biết
ít nhiều về thằng Tranh, nó là
một đứa thông minh siêu đẳng.
Vùng đất gian khổ cày lên sỏi
đá miền Trung cứ sản sinh ra những
kỳ nhân. Người tài thì ôm
nhiều mơ ước. Mơ ước bình
dị của thằng Tranh khi mới bước
chân vào trường là sẽ đem
kiến thức trở về xây dựng miền
quê hương nghèo đói của nó.
Năm học thứ nhất thằng Tranh đạt
điểm xuất xắc tất cả các
môn. Năm thứ hai nó trở thành
cán bộ ưu tú cấp thành đoàn.
Nó đi nhiều nơi, tham dự hội thảo
sinh viên ở các trường đại
học, ra Hà Nội dự đại hội
đoàn thanh niên toàn quốc, lên
tới những nông lâm trường biên
giới, sục vào tận rừng U Minh xây
dựng phong trào khuyến nông cấp cơ
sở. Khi đấy bọn mình không nghe
nó nói chuyện về quê nữa. Nó
hướng tới những hoài bão, những
mục tiêu tầm vóc to lớn, nói
năng như một nhà lãnh đạo
thực sự. Mà thằng Tranh lại có
khiếu ăn nói, những lời nó nói
xuất phát từ trong tim trong máu, mang đầy
nhiệt huyết dễ gây xúc động
lòng người. Nhưng, thời gian đấy,
cũng là lúc nó bắt đầu
thấy được nhiều điều, biết
được nhiều chuyện và hiểu
được nhiều thứ.”
Pháp
lại chen vào, giọng gã xúc động
lạ lùng.
“Và
cũng bắt đầu nhận ra sự thật
thối tha được tô màu loè
loẹt.”
Khánh
gật đầu rồi kể tiếp.
“Suốt
thời gian đấy, nó hầu như không
ở trường, không lên lớp ngày
nào, chỉ học qua giáo trình và
tập vở bạn bè. Vậy mà kỳ
lạ, nó vẫn đạt điểm tối
ưu trong kỳ thi cuối năm. Đến cuối
năm thứ ba, nó trở về trường,
đột ngột ngưng các hoạt động
của thành đoàn. Chiều chiều, nó
đạp xe thơ thẩn về Sài Gòn.
Cuối tuần nó ngủ lại đâu
đấy trong mấy ký túc xá thành
phố. Bạn bè đoán non đoán
già là nó dính vào chuyện
yêu đương. Hoá ra, thời gian đấy
nó lén lút liên hệ với các
cán bộ đoàn thanh niên của những
trường đại học trên địa
bàn thành phố, ngấm ngầm vận
động bãi khoá. Nó kêu gọi
sinh viên đấu tranh chống tham nhũng,
chống ăn chận kinh phí trong hệ thống
giáo dục và trường đại học.
Nó cô đơn âm thầm theo đuổi
mục tiêu đến cả bạn bè cùng
lớp, cùng phòng không hề hay biết.
Tư tưởng chống đối có kế
hoạch của nó làm đám cán
bộ đoàn ở các trường đại
học khác sợ hãi. Người ta tránh
né nó, xua đuổi nó như một
thứ dịch bệnh nguy hiểm. Nhưng lại
đồng loã bao che cho nó. Bởi vì
đấy là một thằng thực sự có
hoài bão lý tưởng mãnh liệt,
điều ấy chỉ làm cho người ta
thương hại chứ không thể nào
ghét bỏ.”
Pháp
chen vào một câu.
“Nói
kiểu khác, những thằng hèn nhát
thương hại thằng lý tưởng.”
Khánh không
để ý, cứ thản nhiên kể
tiếp.
“Mãi
đến khi nó chết, một số chuyện
tày trời của nó mới dần được
rò rỉ ra trong đám thân hữu. Năm
học cuối cùng, bạn bè chuẩn bị
làm đề án tốt nghiệp thì
nó bỏ ngang. Đi lang thang ngơ ngẩn trên
đồi, cô độc, câm nín. Một
thằng quá lý tưởng như nó,
khi hiểu ra cái thế giới đẹp đẽ
mà mình tìm tới không hề tồn
tại, nó đâm ra mất phương
hướng.”
Pháp
cay cú lắc đầu.
“Không
đúng. Mày đừng làm sai lạc
vấn đề, đừng đổ tội cho
niềm tin. Niềm tin không có tội. Thằng
Tranh đã bị người ta bịt mắt
dẫn đi trên một con đường lý
tưởng. Người ta kể cho nó nghe về
những thứ phổ quát trừu tượng
đẹp đẽ mà con mắt đui mù
của nó không hề nhìn thấy, chỉ
toàn là nghe và tưởng tượng
thêm ra. Tới khi nó vấp phải cục
đá nhỏ trên đường thì
nó hoảng hốt, mò mẫm, hoang mang, nó
ngỡ cả con đường phía trước,
cả thế giới xung quanh đều là đá,
đều đầy chướng ngại vật
nguy hiểm khôn lường. Nó lại
không đủ sức, hay đủ can đảm
để tự tháo bỏ tấm khăn bịt
mắt. Bước một bước nữa, nó
lại vấp ngã. Tấm khăn bịt mắt
tuột ra. Nó lạc vào một thế
giới xa lạ, tồi tệ, thối nát và
đầy dối trá. Tại sao? Tại sao
không bảo cho nó biết, cuộc sống
còn có vô vàn những con đường
khác nhau, có thể xấu hay tốt, có
thể êm đềm hay chông gai. Nhưng
những con đường đó luôn mở
ra, dẫn người ta đi về nhiều hướng.
Và, chúng ta được quyền mở
mắt để chọn lựa. Mỗi đứa
được quyền chọn cho mình một
con đường.”
Khánh
nhún vai cười nhạo.
“Và
như thế, tao với mày sẽ tiếp tục
cãi nhau đến sáng.”
Pháp
trợn mắt la lên.
“Tại
sao không? Tao có thể cãi nhau, đánh
nhau với mày vì quan điểm mỗi
đứa khác nhau. Nhưng ngày nào
tụi mình vẫn còn chút liêm sỉ
để dám nói cho nhau nghe những lời
tâm huyết, những suy nghĩ thật lòng,
thì giữa tao với mày vẫn còn
một thứ, là tình bạn.”
Khánh
lại châm thuốc thủng thỉnh nói
tiếp.
“Ừ,
thì là bạn. Để cho bạn mày
nói xong rồi tới phiên mày, muốn
nói gì thì nói. Chuyện thằng
Tranh làm cả đám bạn bè đều
đau đớn, đâu phải riêng tao
hay mày. Ngày hôm sau cả lớp LN38 kéo
về trường để đưa đám
thằng Tranh. Mình định mua cho nó bộ
áo quan tử tế, nhưng Pháp và
bạn bè cản lại. Tụi nó muốn
thằng Tranh nằm giữa bộ bàn học
do chính tay bạn bè đóng, do từng
đứa bạn tỉ mỉ gõ từng cây
đinh. Nó xứng đáng được
an táng như vậy. Đưa đám nó
xong, buổi tối, bọn mình kéo về
khoa đốt lửa ngồi với nhau, bồi
hồi kể cho nhau nghe những kỷ niệm về
thằng Tranh. Cứ tưởng như nó sẽ
về, xà xuống bên bếp lửa để
cùng bạn bè tán dóc. Hoá ra,
lớp mình có quá nhiều kỷ niệm
với nó. Suốt ba năm học đầu,
lớp Nông Học 38 và Lâm Nghiệp 38
thường xuyên lên chung giảng đường.
Nó lại ở cùng phòng với mình
và Pháp, tình cảm gắn bó như
anh em. Dạo đấy, phòng mình là
căn phòng duy nhất trong cư xá tiến
lên được chủ nghĩa cộng sản.
Bọn mình góp gạo ăn chung, không
phân biệt giàu nghèo, nói cho đúng
bài bản, “góp theo năng lực ăn
theo nhu cầu”. Thằng Tranh được
giao nhiệm vụ nấu cơm sáng cho phòng.
Nó là một thằng nguyên tắc cứng
ngắc. Thời khoá biểu của nó có
ghi ăn sáng lúc sáu giờ. Hôm
nào dậy sớm học bài, đói
rã ruột, nó vẫn đợi đúng
sáu giờ mới nhấc đũa, mặc kệ
bọn mình ngồi bên khua chén khua đũa
ầm ĩ. Mình vẫn còn nhớ, cái
dáng nó ngồi ôm tập học cạnh
nồi cơm, nhất định không nhìn
ai, chỉ thỉnh thoảng liếc nhìn đồng
hồ. Mình với Pháp vừa ăn vừa
chế nhạo nó như một thằng hề,
từ tính ngăn nắp, kỷ luật, vệ
sinh… tới kiểu sống lẩm cẩm.
Nhưng nó là một thằng không biết
đùa, không có óc khôi hài.
Trêu ghẹo nó rất chán. Những kẻ
không có óc khôi hài khi tuyệt
vọng lại rất nguy hiểm, dễ tìm
đến cái chết.”
Pháp
búng mẩu thuốc hút dở ra đường.
Gã khó chịu ngắt lời.
“Mày
quan sát sự việc trên một phương
diện rồi quy nạp những khả năng
khác về một trục đối chiếu.
Làm sao mình có thể khẳng định
nguyên nhân cái chết của thằng
Tranh? Có thể nó bị bịt mắt nên
đui mù mà trượt ngã. Có
thể nó tự tử để khỏi phải
kéo lê cuộc đời nhu nhược
rồi chết ngẫu nhiên. Có thể nó
định làm cuộc thí nghiệm khôi
hài. Từ đỉnh lý tưởng khôi
hài trượt sang cái hố hiện thực
khôi hài để hiểu cái cảm
giác lơ lửng khôi hài mà những
kẻ khôi hài đã cấy vào
đầu nó. Và cái chết của
thằng Tranh đối với xã hội khôi
hài này chỉ đáng là một
câu chuyện khôi hài.”
Khánh
cười ha hả.
“Ê,
Pháp sư. Mày là thằng bạn khôi
hài lố bịch nhất. Chơi với mày,
tao không sợ tốn tiền phúng điếu.
Những thằng khôi hài như mày
không bao giờ chết lãng.”
“Đúng
vậy. Tao rất sợ chết, tao còn phải
sống để làm ra tiền. Tao chỉ muốn
tranh luận với mày chứ không có
ý định gạt bỏ giả thuyết
của bất cứ ai. Chúng ta được
giáo dục nhìn nhận sự việc
thuần tuý một chiều, và một
chiều có định hướng. Dì Tư
cho con mượn cái nón.”
Dì
Tư từ nãy giờ ngủ gà ngủ
gật bỗng giật mình, phe phẩy cái
nón đuổi ruồi. Pháp với tay sang
cầm cái nón lá cũ mốc của
dì Tư. Gã nói.
“Giải
thích đơn giản với Giang như vầy.
Cái nón lá này có nhiều góc
nhìn. Nhìn ngang sẽ gần như hình
tam giác. Nhìn từ trên xuống là
những vòng tròn từ nhỏ to dần
ra. Nhìn mặt trong này, đó là
những vòng tròn từ to đi vào
nhỏ. Nhìn nghiêng là một hình
nón. Hình ảnh nó trong mắt mình
là một hình khối to lớn, nhưng
thực chất được cấu thành từ
những yếu tố mỏng manh…”
“Quân
sư quạt mo! Thầy bói mù sờ voi!
Thằng lý sự cùn!” Khánh phì
cười. “Mày có thể nhìn đủ
kiểu, đủ hướng để khai triển
tính cách vật thể. Mày có thể
tước cái nón lá của dì
Tư ra thành những sợi lá chằm để
ba hoa, cái nón này thực chất là
những đường thẳng. Những thằng
kiến thức rách rưới chấp vá,
như tao và mày, càng cố lý
luận càng làm sai lệch vấn đề.
Cứ nghĩ đơn giản, nếu bây giờ
trời mưa thì đối với tao, với
mày, với Giang, với dì Tư… cái
nón lá chỉ có thể là hình
nón. Đó là cốt lõi của
vấn đề. Tại sao mày cứ chạy
lung tung cho mưa ướt? Con nói đúng
không dì Tư?”
Dì
Tư lo lắng giật lại cái nón.
“Mấy
cậu nói gì thì nói, không
được xé cái nón của dì
ra.”
Tôi
bật cười. Khánh vui vẻ hỏi.
“Giang
nghe tụi mình cãi nhau có chán
không? Mình cứ bị thằng Pháp dụ
dỗ tranh luận những chuyện đâu đâu
thành ra quen miệng mất.”
Pháp cũng
cười xoà.
“Ờ.
Tao như Robinson sống trên hoang đảo, dạy
dỗ được một thằng mọi chuyên
ăn chơi đàng điếm như mày
để trò chuyện là đỡ cô
đơn lắm rồi. Tao với thằng mọi
mò tới ranh giới của nhận thức.
Chấp nhận ở lại bên này, mình
sẽ là những vĩ nhân bộ lạc.
Bước qua bên kia, mình là thằng
khôn ranh, khôn vặt. Đi thêm một
bước, mình là kẻ bị bộ lạc
xua đuổi, ném đá. Đôi lúc
tao nghĩ, trong xã hội có định
hướng này, lý giải hay đi tìm
sự thật đều là chuyện hoang
tưởng.”
Khánh
nói.
“Có
lẽ vậy thôi, cũng như những điều
bọn mình tranh luận ở đây chỉ
là một mớ kiến thức vụn vặt,
không hệ thống và thậm chí là…
có thể sai be bét. Sinh viên chỉ được
định hướng tư tưởng chứ
không hề được dạy dỗ cách
tiếp cận vấn đề và tìm
cách lý giải chúng. Mình không
nên tra tấn Giang nữa. Đám sinh viên
thường chỉ cãi nhau những chuyện
ăn ở, bếp núc.”
Tôi
buột miệng nói.
“Có
lần Duyên cũng than như rứa. Sinh viên
chỉ đủ sức quanh quẩn với những
chuyện nhỏ nhặt, ăn uống, yêu
đương, đối phó với thi cử.
Duyên nói, sinh viên là loài phóng
thể.”
Khánh
nhướng mắt nhìn tôi ngạc nhiên.
Gã này thường có vẻ ít
ngạc nhiên vì bất cứ chuyện gì.
“Duyên
nào? Duyên ca sĩ à?”
Tôi gật
đầu.
“Ừ,
Duyên ca sĩ.”
Tôi
không hỏi tại sao gã biết Duyên.
Cả trường này đều biết tiếng
Duyên.
“Cô
bé nói vậy à? Có bảo phóng
thể là gì không?”
“Không.
Tôi cũng không biết phóng thể là
chi. Duyên hay nói lung tung, còn tôi lại
không thích hỏi.”
Pháp
bỗng cười ré lên, như một
thằng điên. Suốt cả buổi, lần
đầu tiên mới thấy gã cười
sung sướng như rứa. Mãi sau này
tôi hiểu ra, mới có thể gọi đúng
tình trạng của gã. Đó là
là một thằng cuồng chữ, một
thằng đói tri thức bỗng vớ được
thứ khoái khẩu. Gã cười khanh
khách, đập cả tay lên bàn, lên
vai Khánh.
“Ê,
Khánh! Hoá ra cô em ca sĩ kia chỉ giả
bộ khù khờ, đánh lừa hai thằng
khù khờ. Sinh viên tụi mình là
loài phóng thể. Thật ngộ nghĩnh”
Tôi
tò mò nhìn Pháp, cũng không
hiểu, tại sao gã khoái chí với
định nghĩa kỳ dị đó, cũng
không hiểu, tại sao hai thằng mọi rừng
này đang theo đuổi Bắc lại khoái
chí nhắc tới Duyên. Nhưng tôi
đoán, trong khi tôi vật vã tìm
cách thoát ra khỏi cái đói thể
xác, thì những thằng trẻ tuổi
đồng trang lứa, những thằng không
bị cái đói và sự thiếu
thốn vật chất hành hạ, lại rơi
vào một sự đói khát khác.
Bọn họ đói kiến thức. Bọn
họ và Duyên, những con mọt sách
tật nguyền, gặm nuốt tham lam tất cả
những thứ giấy vụn rơi rớt bên
dòng tư tưởng chính thống. Bụng
họ đầy căng, thừa mứa nhưng
không cách chi tiêu hóa được.
Họ thiếu chất xúc tác để
hóa giải được những thứ đồ
ăn hỗn tạp đó. Cái cảm giác
được ăn đầy bụng mà
không no. Cảm giác sung sướng mà
không khoái cảm. Cảm giác cồn
cào, xót xa không nằm trong thể xác
mà hành hạ đay nghiến tinh thần.
Cảm giác sợ hãi lạc lõng đó
đẩy họ tìm đến với nhau, cảm
thông, khắc khoải, đau đớn mà
không thể có nhau.
Khánh
hỏi Pháp.
“Mày
có biết loài phóng thể là gì
không?”
Pháp lắc
đầu.
“Không.”
“Không
biết sao mày cười?”
“Tao
cười sự không biết của tao. Tao
cười sự ngu dốt bất lực của
tao. Mà tao đoán, Duyên cũng chỉ
là một con vẹt, đọc sao thì nói
vậy chứ không hiểu hết ý nghĩa.
Cô ấy cũng như tụi mình long đong
đi tìm nhưng sẽ không bao giờ tiếp
cận.”
“Đi
tìm cái gì? Tiếp cận cái gì?”
“Tao cũng
không biết.”
“Không
biết sao mày nói?”
“Tao nói
về cái sự không biết.”
Hai
thằng ngớ ngẩn nhìn nhau. Tôi chán
nản nhìn ra con chó nằm ngoài hiên
quán. Con chó phễnh bụng vì ăn
quá no, nó uể oải cựa mình.
Trưa nắng ngoắc ngoải.
Khánh
và Pháp uống sang chầu cà phê
thứ hai, lại lải nhải tranh luận. Tôi
được mời tô mì gói, bù
cho phần bị mửa ra lúc nãy. Hình
như hai thằng cuồng chữ đang cố
gắng tìm hiểu một thứ triết học
nào đó. Nó không giống như
loại triết mà nhà trường và
xã hội vẫn tìm cách cưỡng
bức, nhồi nhét vào đầu tụi
tôi. Hai đứa nó đang lăn lộn
ngụp lặn trong những ý niệm, những
phạm trù hoàn toàn xa lạ. Tôi
không rõ, họ nói chi. Tôi cũng
không thể hiểu nổi. Có thể họ
cũng không hiểu hết những điều
họ nói. Buổi trưa hắt hơi nóng
xuống mái lá. Tôi ngồi ăn mì
rồi nghe họ nói, rồi để mặc
họ kéo tôi đi. Một thế giới
nào khác đang từ từ mở ra, lúc
nào không hay. Những con đường
mênh mang dẫn mình đi xa lắc. Đi
không cần định hướng. Đi không
bị buộc phải quay về chỗ đã
định. Pháp nói, vì tôi hiện
diện mà những con đường kia hiện
hữu. Thật vậy sao? Kỳ lạ quá.
Tôi phá lên cười.
Khánh
cũng nhìn tôi cười.
Nếu
họ nói những điều này trước
đây vài giờ thì tôi sẽ căm
ghét họ. Bởi khi ấy tôi đói,
tinh thần chỉ đủ sức vật lộn
với cái cảm giác trống không
của bao tử. Bây giờ no đủ, tôi
bỗng giống họ, thèm khát một
cái chi khác hơn những đòi hỏi
quen thuộc của dạ dày. Và mãi
sau này, khi được sống những ngày
no đủ, tôi lại hiểu thêm rằng,
còn có những thứ ham muốn khác
nữa để con người ta vừa thoát
khỏi cái đói này đã hối
hả chìm vào cái đói khác.
Bản tính con người là sự thiếu
thốn. Chỉ đáng thương, cái
mà người ta vội vã tìm đến
khi bắt đầu no bụng không phải là
tri thức, không phải là tư tưởng.
Mà là những thứ xô bồ, đơn
giản, những thứ có thể mau chóng
lấp đầy dục vọng và sự hụt
hẫng. Buổi chiều hôm ấy, một buổi
chiều chìm đuối trong miền xao xuyến.
Nó pha lẫn giữa niềm phấn khích
cảm nhận những cái mới lạ và
nỗi lo sợ cố hữu. Một sự bất
an trần truồng vô vọng trói chặt
lấy cảm thức, lo âu chia xé tâm
hồn. Tôi run sợ lùi lại, những
điều này đã vượt ra ngoài
dòng tư tưởng chính thống độc
đoán, sẽ bị chụp mũ, sẽ bị
buộc tội là phản động, sẽ
bị đánh đập tơi tả. Tôi
lùi lại, lùi lại, cả người
co rúm không phương tự vệ.
Khánh
mồi thuốc cho tôi, từ tốn hỏi.
“Giang
nghĩ sao? Khi người ta luôn ca ngợi khái
niệm tập thể, kiên quyết bài trừ
và lên án cái tôi?”
Tôi
sợ sệt nhìn Khánh không dám
nói gì, chỉ chậm chạp rít một
hơi thuốc. Ngụm cà phê ngọt ngào,
thơm tho mát rượi chui dần qua cổ
họng. Mấy hột đậu phọng da cá
béo ngậy nghiền nát giữa hai hàm
răng. Cảm giác no đủ thật là
sung sướng và thư giãn. Cứ như
không còn bị ràng buộc bởi cái
đói cái khổ thì đâm ra hết
muốn kiềm chế. Tôi buột miệng
nói.
“Mình
nghĩ là, ừ, cũng có lúc mình
nghĩ…”
Vậy
là tôi tâm sự, tôi kể lể
với những kẻ xa lạ vừa cho tôi
hưởng thụ khoái cảm vật chất.
Những điều nằm im trong tiềm thức
bị cơn hưng phấn kích thích đang
dập dềnh chuyển động. Tôi hào
hứng tuôn ra nỗi lòng mà không
hề ý thức rằng, tôi cũng đang
khao khát được tự do suy nghĩ, khao
khát được thoải mái bày tỏ
quan điểm riêng của mình. Và ngu
xuẩn hơn được ung dung phơi bày
bộ mặt thật của mình ra. Tôi
càng nói càng khoái trá. Khoái
trá nhận ra một con người khác
mang một trắc diện khác đang vùng
vẫy trong cái bể cạn, tù đọng.
Tôi nói lung tung, nói huyên thuyên,
nói ba hoa. Tôi nói tràn lan về mỹ
từ tập thể luôn được vinh
danh, về cái tôi luôn bị chụp mũ
ném đá. Tôi nói cả về sự
sợ hãi của mình. Sợ hãi làm
tê liệt mọi ý muốn, đẩy con
người ta vào thế thụ động.
Tôi lớn lên trong sợ hãi và
được giáo dục để biết
sợ hãi, để luôn phải cẩn
thận với những điều mình nói,
để buộc mình vào giới hạn
được cho phép. Như con chó cò
kia, nó chỉ được quanh quẩn nơi
bãi rác mà không dám mon men vào
quán. Người ta đánh đập nó
tàn tệ để nó ý thức được
thân phận và vị trí của mình.
Nó ngoan ngoãn chờ bên hè để
nhận lấy những thứ thừa mứa mà
người ta nôn mửa ra cho nó. Tôi
nói về thằng Sỏi, về cái sự
thật đang mưng mủ, đang xì ra từng
ngày trên đôi bàn tay mà nó
cố giấu giếm. Tôi nói về định
kiến của mình lâu nay chỉ giới
hạn ở chỗ, đói là nhục và
ghẻ là bẩn. Người ta cố giấu
giếm căn bệnh suy dinh dưỡng như một
sự thật bị cáo buộc là bẩn
thỉu. Người ta căm ghét ghê sợ
sự thật đó, chạy trốn nó
và tự trở thành những kẻ bị
săn đuổi.
Khánh
với Pháp lẳng lặng nghe tôi nói.
Có thể họ chẳng đồng ý tí
nào với suy nghĩ của tôi, có thể
họ thấy quan điểm của tôi đầy
mâu thuẫn, phi lý hay tầm thường,
nhưng họ vẫn để cho tôi nói.
Cuộc sống là vậy, có vô khối
những suy nghĩ khác nhau. Đó là
điều kỳ diệu, lần đầu tiên
trong đời tôi bỗng hiểu được.
Mỗi người có quyền được
suy nghĩ và chọn cho mình một con
đường.
Cả
ba đứa không hề ý thức được
buổi chiều trôi qua nhanh. Khi tụi sinh viên
tan học xôn xao kéo nhau về, nắng
chiều đã ngả dần ra sau hàng
dương. Chị Mẫn đi cùng anh Bốn,
cách xa đúng một mét để
người ta đừng dị nghị về mối
tình trong sạch đạo đức cách
mạng của họ. Thằng Thung, thằng Lũ
vừa đi vừa ngoác miệng ra ngáp,
ngáp cho đã, ngáp để trả
thù ba tiết học tra tấn. Duyên đi
cặp kè với chị Sầu, như đôi
đũa so le mà không chịu rời nhau.
Bắc tách ra khỏi đám đông
một khoảng cách, cúi đầu lủi
thủi đi một mình.
Khánh
xô ghế đứng lên, gã xông ra
đường đón Bắc. Tôi nhìn
cái dáng cao lớn ngang tàng đứng
chắn giữa đường, chợt nhận ra
rằng, gã giống một tên cướp
rừng, gọi văn hoa là lâm tặc. Bộ
đồ dơ hầy vằn vện lem luốc,
râu tóc bù xù. Áo sứt nút
để phanh cả một khoảng ngực trần
vạm vỡ đen trũi. Cuộc tranh luận
bất thường làm gã lỡ dịp
tân trang, tu chỉnh nhan sắc.
Bắc
không nhìn gã, cô nhỏ tránh
qua bên kia lề cỏ, băng băng đạp
gai mắc cỡ mà đi. Khánh lại
không đuổi theo Bắc, gã đứng
giữa đường nhìn Duyên cười
ngẩn ngơ.
Pháp
ngồi lặng lẽ quan sát con chó cò.
Gã rút điếu thuốc cuối cùng
trong bao, không đốt, chỉ xe mãi giữa
hai lòng bàn tay. Con chó lười nhác
nằm giữa đống rác, nó đang
bội thực vì ăn phải những thứ
nôn mửa.
Pháp nói.
“Lẽ
ra diễn đàn tranh luận này nên
dành một góc cho con chó cò, một
cơ hội cho nó nói về cái thân
phận chó má của nó. Nhưng phần
phát biểu của con gà trống cụt
đã gây quá nhiều ngộ nhận,
nên con chó đâm chán. Giữa người
và chó khó có thể hiểu được
nhau.”
Được đăng bởi Giang, vào lúc...
Được đăng bởi Giang, vào lúc...
1 nhận xét:
Thám tử Conan:
Pháp @:
“Có
thể nó bị bịt mắt nên đui
mù mà trượt ngã. Có thể
nó tự tử để khỏi phải kéo
lê cuộc đời nhu nhược rồi
chết ngẫu nhiên. Có thể nó định
làm cuộc thí nghiệm khôi hài…”
Có
thể Tranh bị giết chết.
Thời
gian đấy, Tranh hóa điên (hay giả
điên?) cả đêm sùng sục trên
đồi, dưới đồi, lang thang sang tận
bên đầm lầy. Tôi nghĩ nhiều
đến khả năng, Tranh biết được
một bí mật nào đó của nhà
thuỷ tạ nên bị thủ tiêu. Cái
chết của Sỏi, tai nạn của Bắc, vụ
thanh toán Khánh, vụ xử án Rồi…
đều không hề ngẫu nhiên. Những
kẻ dính líu đến bí mật
trại nuôi đỉa, sớm hay muộn, đều
lần lượt nhận lấy cái chết
thảm thương.
Vào thời
điểm đấy, Pháp và Khánh
đều không tìm ra nguyên nhân cái
chết của Tranh, nhưng lúc này đây,
hơn hai mươi năm sau dựng lại vụ
án, chắc họ đã có câu trả
lời.
Câu
hỏi khác nên đặt ra:
1.
Ai là kẻ đứng phía sau hàng
loạt vụ thanh toán và khủng bố?
2. Ai là kẻ
mạo danh Tranh viết entry: “Kẻ tự vẫn”
để dựng lại một vụ án?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét