Coronavirus: Bây giờ đến lượt những nước nghèo

💥
Cơn đại dịch corona vẫn tiếp tục càn quét thế giới, nó không chừa một nước nào ra.
Người châu Âu, người Mỹ, người Trung Quốc, người Ả Rập và người Nga đã vơ vét hết khẩu trang và máy thở của cả thế giới. Đám nhà giàu đang trong một cuộc đua toàn cầu để có được những điều kiện y tế tốt nhất - một cuộc đua mà đám mới thoát nghèo, đám mới lên hàng trưởng giả cũng bị ném ra bên ngoài.
Sự thật là như thế đấy, hơn một nửa dân số của phần còn lại trên thế giới sẽ bị nhiễm virus nhưng không còn gì để tự bảo vệ và chạy chữa. Sẽ không còn gì cho Châu Phi và những nước nghèo. Một đất nước như Malawi có 30 giường chăm sóc đặc biệt cho 18 triệu người. Ở Uganda số bộ trưởng, thứ trưởng còn nhiều hơn số giường bệnh.
Cần phải nói rõ ràng với dân châu Âu, dân Mỹ, dân Trung Quốc, dân Ả Rập và dân Nga, đám dân đang điên cuồng vơ vét khẩu trang và máy thở - rằng: các anh chỉ có thể thắng được virus nếu như nó cũng bị đánh bại ở Châu Phi, Đông Nam Á và Nam Mỹ. Bây giờ nó đang lần mò đến những nơi đấy - tuy là chậm trễ, nhưng nó sẽ hung hãn và tàn bạo hơn rất nhiều.
Trong khi những thằng giàu chỉ chăm chăm lo cho bản thân, Châu Phi đang nín thở chờ đợi thảm họa. Nghe có vẻ như một trò đùa. Hàng triệu người châu Phi đang được thông báo trên các áp phích, giấy tờ và Internet để biết giờ giới nghiêm, biết cách giữ khoảng cách hai mét, biết cách rửa tay ít nhất 20 phút một lần. Bọn họ chen lấn đọc tin tức trên những con đường chật hẹp của khu ổ chuột, hay sáu đến tám người ngồi xổm nghe radio trong những túp lều lợp tôn nhỏ bé. Hay trên đường đi lấy nước ở những vòi công cộng, đứng xếp hàng chờ cả tiếng đồng hồ, họ nhìn tấm áp phích rửa tay 20 phút một lần, và nghĩ, đấy là một trò đùa lố bịch. Một số người còn nói to: Thật là nhảm nhí, chúng ta rồi sẽ chết như ruồi.
Đã có những ngày người châu Phi ngồi nhìn thế giới qua lăng kính chiếu chậm. Họ thấy hệ thống y tế của bọn nhà giàu đang sụm xuống, ở những nơi mà các vị tổng thống tham nhũng ngập đầu của họ vẫn sang để chữa trị, sau khi những bệnh viện đất trên châu Phi đã bị bọn chúng nó đục rỗng. Khi đấy, corona được coi là căn bệnh của những người da trắng giàu có hay của giới thượng lưu địa phương rủng rỉnh tiền đi du lịch và lây nhiễm virus. Những kẻ đấy, chúng nó có điều kiện để được điều trị trong những bệnh viện đắt tiền được trang bị máy thở.
Rồi một tuần sau, hàng triệu người châu Phi phải tự hỏi, chuyện kinh khủng gì sẽ xảy ra với họ, nếu corona đến viếng.
*
Chết vì corona hay chết vì đói.
Corona chỉ phô bày những khó khăn y tế và thiệt hại kinh tế ở những nước công nghiệp giàu có. Ở những nước nông nghiệp nghèo khó, nó khôn ngoan giấu đi sự thật - và chính quyền các nước này, vì ngu dốt, cũng đồng lõa với nó. Sự thật tồi tệ hơn nhiều. Nhưng không nơi nào chịu để lộ ra số liệu chính thức về sự thiệt hại về kinh tế cũng như nhân mạng.
Vào ngày 1 tháng 4, Tổ chức Y tế Thế giới đã báo cáo hơn 3.700 người bị nhiễm bệnh ở Châu Phi. Ở Ấn Độ, có gần 2.000 vào ngày 3 tháng Tư. Nhưng virus đang lây lan sang hầu hết các quốc gia mà không có con số cụ thể. Không có vắc-xin, không có thuốc chữa. Một ước tính sơ bộ là nếu không có các chiến dịch gián cách xã hội, từ 25 đến 80% dân số các nước này sẽ bị nhiễm bệnh. Có lẽ 4,4% trong số này sẽ bị bệnh nặng và một phần ba trong số ấy sẽ cần được chăm sóc y tế chuyên sâu. Một thảm họa kinh khủng cho các khu vực nghèo với hệ thống y tế lúc nào cũng quá tải.
Gián cách xã hội thực tế là không thể, nếu người ta sống trong một khu ổ chuột đông đúc. Và làm sao để rửa tay thường xuyên khi không có đủ nước. Chính phủ có thể bảo mọi người không đi làm, nhưng nếu điều đấy có nghĩa là gia đình họ không có thức ăn, và chắc là họ vẫn cứ đi. Còn nếu họ bị ngăn cản, bạo loạn sẽ xảy ra.
Tuy nhiên, hiện nay, hàng chục quốc gia đang phát triển đã ra lệnh hạn chế tiếp xúc và cấm cửa. Ấn Độ đã ban hành "lệnh cấm hoàn toàn" trong 21 ngày. Ở Nam Phi, quân đội đang giúp chính quyền thực thi lệnh cấm. Điều này có thể làm chậm bệnh, nhưng không thể ngăn chặn và tiêu diệt nó.
Ngược lại, nhiều quốc gia vẫn đang nhắm mắt trước nguy hiểm. Các khu chợ đường phố ở Myanmar vẫn rất đông đúc. Tổng thống dân túy của Brazil Jair Bolsonaro gọi Covid-19 là "cảm lạnh xoàng". Tổng thống Tanzania, John Magufuli, nói rằng các nhà thờ nên mở cửa vì virus corona là "satan" và "không thể tồn tại trong cơ thể của Chúa Kitô."
*
Người dân cố bám vào những hy vọng.
Cũng có một số lý do để hy vọng. Ở các nước nghèo thì người già chết sớm, nên được gọi là “dân số trẻ” - độ tuổi trung bình ở Châu Phi là dưới 20 và khả năng những người trẻ tuổi chết vì nhiễm corona dường như thấp hơn. Nhưng người nghèo thường có phổi yếu hoặc hệ thống miễn dịch yếu vì suy dinh dưỡng, vì lao lực, hoặc vì HIV.
Ở những nước nông nghiệp, nông dân có thể trồng khoai lang trên những cánh đồng bạt ngàn mà không lây nhiễm cho nhau qua những giọt virus. Nhưng họ vẫn lây nhiễm ở nhà và qua những sinh hoạt cộng đồng xô bồ.
Khí hậu cũng có thể giúp đỡ, nhưng không chắc chắn. Người ta cố tin rằng nhiệt độ cao sẽ làm chậm sự lây lan của virus. Tuy nhiên những thông tin mới lại cho thấy, corona không hề dừng bước ở những xứ nóng hay rất nóng.
*
Chỉ có một niềm hy vọng duy nhất.
Virus sẽ bị đánh bại nếu cả thế giới cùng chung tay.
Thật khó để nghĩ về người khác khi chính bản thân mình cũng đang gục ngã. Nhưng những suy nghĩ bị giới hạn bởi biên giới, lãnh thổ, lục địa sẽ không làm quả địa cầu này vượt qua cơn đại dịch. Thế giới chung hay thế giới của nhà giàu chỉ có thể trở lại bình thường khi corona bị tiêu diệt ở những nước nghèo như châu Phi, châu Mỹ Latinh và Đông Nam Á.
Người ta không thể phục hồi được nền kinh tế, nếu như các nước cần thông thương vẫn còn tràn đầy virus. Người ta không thể chỉ ngồi trong chiếc xe đắt tiền mà không cần ăn khoai tây và bánh mì.
Câu hỏi được đặt ra cho các nước công nghiệp giàu có, còn cấp bách hơn ở các nước nông nghiệp nghèo: Điều gì sẽ xảy ra nếu cuối cùng, kinh tế toàn cầu sụp đổ, nạn đói sẽ giết chết nhiều người hơn là nạn virus?
*
Đăng trên f, 11.04.2020
https://www.facebook.com/thuphuong.vo.75436/posts/665069670962124