Dạ yên thảo

Thị trấn hiu quạnh nằm xen giữa những nương trà, cà phê xanh biêng biếc. Mây chiều đông thấp ngang những hàng sao già cỗi đứng ưu tư trên bờ đá. Thoảng dọc triền đồi những mái nhà cổ kính giăng giăng lưới tầm xuân. Ở đây, đến cả tiếng gió của ngàn thông, tiếng chuông ngân vùi những chiều gọi lễ cũng mênh mang buồn và lãng đãng cô liêu. Chỉ có hoa dã quỳ lan man phủ kín bờ rào phủ tràn thung lũng là rực rỡ nồng nàn. Hoa quỳ vàng như nắng…
Anh Niệm bảo, hoa quỳ ở núi sao lạ quá, trắng xóa, mông lung lẫn vào sương sớm.
– Em yêu hoa quỳ trắng.
– Hoa quỳ nơi khác vàng như nắng.
– Có hoa quỳ vàng thật sao?
Nắng chiều lênh đênh qua những nương cải trắng trôi về chân đồi xa ngái, màu áo nàng thiếu nữ nhuộm thẫm cả hoàng hôn. Niệm cúi xuống bên những luống hoa tưởng như làn hơi ấm, bờ tóc mềm vừa thoảng qua êm ái trên vai.
– Anh Niệm gieo giống hoa mới à?
– Hoa này bà bảo anh mang lên trồng trong vườn ông.
– Hoa tên gì vậy?
– Dạ yên thảo.
– Bao giờ thì hoa nở?
– Mùa thu hoa sẽ nở.
– Hoa đẹp có không?
– Đẹp lắm. Hoa đẹp như em.
– Hoa màu trắng à?
– Dạ yên thảo màu khói. Tím như khói chiều.
Đồi núi đã mù sương, sao anh còn ươm khói hoàng hôn.

*

– Li này! Buổi tối ở đây anh nghe những tiếng ầm ào vọng về.
– Đó là tiếng thác Nậm Thi.
– Có xa không?
– Vượt qua đỉnh núi là đến. Em đưa anh đi.
Đường lên thác quanh co khúc khuỷu, men dài theo vách đá cheo leo. Li nắm tay Niệm đưa đi. Xa xa đồi núi lô nhô, mây trôi thung dung qua những rừng hoa lê trắng. Niệm không dám nhìn xuống bên dưới, vực sâu vẫy gọi quay cuồng, chiếc cầu treo mảnh mai bắc qua thung lũng cũng đảo chao. Con đường đá dẫn dài lên cao ảo ảo, lung lung mờ trong liêu sương.
– Lên cao vậy sao?
– Trên kia là đầu thác.
– Trên đó có gì?
– Có mây trắng.
– Chỉ có mây thôi sao?
– Có nước bạt ngàn.
– Thôi, anh về đây.
– Đã gần đến nơi, sao lại về?
Niệm bám vào vách thạch y, hoang mang nhìn lại con đường về bên dưới, con đường nhỏ hẹp quanh co theo vách đá. Thạch y lạnh ẩm trơn tuột trên tay Niệm. Bậc thềm đá cheo leo hun hút bên dưới cũng trơn nhẵn màu rêu xanh. Niệm loay hoay mãi, không biết nên lên hay xuống. Tiếng ầm ào của thác nước vọng về vẫn thoảng xa như trong giấc mơ đêm. Li chẳng nói gì, nó ngồi trên mỏm đá chống cằm nhìn về đỉnh núi xa chập chùng, lững lờ mây trắng. Tà áo màu mây lay lay, phất phơ mỏng mảnh dệt tơ trời. Niệm choáng váng quay mặt đi. Dưới đáy vực sâu, một vùng đá nhấp nhô ẩn vào trong sương, vào những tàn cây cổ thụ lòa xòa, con suối nhỏ đổ về triền xa vắt vẻo uốn quanh như sợi chỉ bạc.
Tiếng cười thanh thoát trên cao vọng vào vách đá ngân xa, trôi qua bờ thung lũng rồi lại quay về tan loãng. Người thiếu nữ từ trên dốc núi thoăn thoắt đi xuống, áo nàng đỏ thẫm trong mây, phất phơ qua vùng lau sậy êm đềm. Đôi môi nàng thắm tươi như cánh hoa ngu mỹ nhân, hàng lông mày thanh thanh như ngọn cỏ linh đàn. Mái tóc nàng đẫm nước, nước nhỏ xuống bờ vai nhuộm thẫm vùng áo ngực phập phồng. Niệm ngơ ngẩn nép vào vách đá tưởng như tà áo tơ của nàng vừa lướt qua phơn phớt chạm vào da thịt Niệm, những hạt nước li ti từ tóc nàng vương vương trên má Niệm mát êm. Niệm vói nhìn theo bàn chân nhỏ xíu có những chiếc ngón hồng nhạt bước nhanh nhanh trên thềm đá phủ rêu chông chênh. Bóng nàng khuất vào sương núi, chỉ còn bờ thung lũng sâu thẳm chơi vơi. Niệm lảo đảo quay lui tựa lưng vào vách đá.
– Ai vậy?
– Chị Hai mùa xuân.
– Tại sao lại “mùa xuân“?
– Chị Hai đẹp tươi mát như mùa xuân.
– Đuổi theo chị Hai nhé?
– Em đưa anh qua đồi trà.
– Có gì ở đó?
– Có trà.
Li luyến tiếc thở dài, nó nắm tay Niệm đưa xuống núi. Bàn tay Niệm cào nát cả vách thạch y, bàn chân bước vụng về chực té ngã. Li cười mơ màng, nó mong, anh Niệm rồi sẽ ở lại nơi này.
Đồi trà chia từng lô lúp xúp lượn quanh quanh triền dốc, rợp mát lá non xanh. Hoa trà tròn trịa trắng như hoa đào, từng chùm hoa trắng nở lẫn giữa những búp xanh tròn xoe. Tóc Li cài đóa hoa trà trắng, bàn tay Li thoăn thoắt lướt trên khung lá. Nó vui vẻ hát:
Một tôm hai lá. 
Một cá một chừa… 
Tiếng hát Li thanh thanh đuổi theo bầy chim sẻ lao xao. Niệm cũng ngắt vội những chiếc lá non, hương trà xanh thơm thơm.
– Anh hái theo em. Nghe em hát… một tôm hai lá, một cá một chừa…
Bàn tay Li khép giữ búp trà, những chiếc ngón tay xinh lướt đi đều đặn, nhịp nhàng. Niệm đùa:
– Chừa gì, hái gì, sao rắc rối vậy?
– Đó là bài hát hái trà của người trên núi. Tôm là búp trà. Bên dưới tôm có hai lá non. Bên dưới hai lá nón là hai lá cá. Vụ hè thu chừa lại một lá cá, sang vụ thu đông thì hái tất cả ngọn.
– Trà nhiều thế để làm gì?
– Để bán về xuôi. Mùa khô, có người đưa trà xuống bản Nậm Mi.
Nương trà bên cạnh phiêu diêu tiếng cười, màu áo lam thấp thoáng lẫn vào lá xanh. Tiếng hát ai cất lên dập dìu len qua những dọc nắng vàng, tan vào triền mây lãng đãng. Tan vào lòng Niệm, êm đềm quấn quýt.
Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá, nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?
Trái tim Niệm thắt lại, ngọt ngào bâng khuâng. Lưới nhện giăng giăng qua những hàng trà, bủa vây sắc nắng cầu vồng. Lưới tình mênh mang dang tay ra không nắm bắt được, chỉ thấy hồn lan man vướng víu.
– Ai hát bên ấy?
– Chị Ba.
– Chị Ba đẹp không?
– Lạnh lẽo như mùa đông.
– Sao tiếng hát ấm lạ.
– Hôm trước anh chịu lên đầu thác thì đã gặp được chị Ba.
– Chị Ba làm gì trên đầu thác?
– Nhảy từ trên cao xuyên qua thác nước bạc.
– Để làm gì?
– Vì ở đây không ai dám làm như vậy. Không ai ngông cuồng, cao ngạo như chị Ba.
– Sang nương bên ấy chơi nhé?
– Em đưa anh qua đồi cà phê.
– Có gì ở đó?
– Có cà phê.
Cà phê đang mùa trái chín, quả đã thẫm màu dày đặc bám trĩu cành. Đôi chân Li nhảy nhót, tíu tít luồn qua những hàng cây. Li đặt chùm quả chín đỏ lên môi nhấm nháp, môi Li ướp mật ngọt mọng đỏ hơn cả màu cà phê.
– Nếu anh ở đến mùa hoa nở thì anh không về nữa.
– Tại sao?
– Ai đã ngửi hương hoa nơi này thì không nhớ đường về. Như cụ Nhi. Mùa xuân, hoa nở trắng cả núi đồi, thơm ngào ngạt mê muội.
– Hoa cà phê thơm đến mê muội sao?
– Ngọt như mật, nồng như rượu, ấm như hơi thở.
– Mùa xuân sang năm anh sẽ quay lại xem hoa nở.
– Em sẽ chờ anh mùa xuân.
Bóng áo đỏ thấp thoáng nương xa, Niệm ngơ ngác đuổi theo. Nương cà phê xanh ngát dày đặc cành lá, vây kín không đường lối. Lô nào cũng gọn ghẽ thẳng tắp như nhau. Những hàng cây song song, dài mãi song song. Niệm lơ mơ nằm dài trên bờ cỏ, nghe hơi đất lạnh lẽo thấm qua làn áo. Đôi môi mọng đỏ như cánh hoa ngu mỹ nhân vẫn bồng bềnh sau tàn lá. Nét mày thanh thanh, thanh thanh. Lưới nhện giăng giăng, lưới tình mênh mang không sao nắm bắt.
– Chị Hai tên gì?
Li cười vu vơ không đáp, nắm tay Niệm đưa về. Nó nghĩ, anh Niệm chắc rồi sẽ ở lại nơi này.

*

Mưa nửa đêm vừa tạnh, núi đồi cô tịch chìm vào giấc ngủ. Sương tiêu dao về mang theo tiếng chim khuya thao thiết gọi bạn lòng. Li choàng thức dậy giữa lúc tiếng kêu cứu từ phía lưng đồi vọng lên thảng thốt, tiếng kêu lan vào màn đêm hãi hùng run rẩy. Nó bò vào góc nhà run lập cập, bàn tay nhỏ nhắn se sẽ đặt lên ngực nghe nhịp tim mình gõ hỗn loạn. Bóng chị Ba vun vút lao ra cửa, màn sương trắng nuốt chửng tà áo xanh lam. Li rúc mãi vào góc nhà, nó sợ những đêm như thế này, sợ bóng đêm thanh vắng tĩnh lặng bỗng nứt toạc ra bởi những tiếng kêu la. Li nhắm mắt run run nguyện cầu đêm yên bình cho vạn vật.
Chị Ba trở về giữa màn sương, mái tóc dài lòa xòa ướt đẫm, giọng chị lạnh lẽo thản nhiên. “Không việc gì cả. Ngủ thôi.“ Tấm áo lam rách một khoảng nơi bờ vai, vết cào trên má còn rướm đỏ. Li nằm thao thức mãi, nỗi sợ hãi vẫn xôn xao trong lòng. Nó lo âu nghĩ, lẽ ra chị Ba không nên liều lĩnh xông vào những nơi nguy hiểm như vậy, đó là việc của đàn ông. Mẹ vẫn bảo, chị Ba nông nổi, không bao giờ chịu suy nghĩ cặn kẽ những hành động của mình. Li có linh cảm, bản tính ngang tàng này một ngày nào đó sẽ kéo chị Ba rời xa nó, xa gia đình biền biệt. Chẳng có gì trói buộc chị ở lại mãi nơi đây. Li buồn bã gọi nhỏ:
– Chị Ba?
– Ừm.
– Ban nãy có chuyện gì?
– Cáo về bắt gà nhà bà Di - Giọng chị Ba sắc lạnh.
– Cáo… cáo… Cáo về thật à? – Li hốt hoảng nép sâu hơn vào vách gỗ.
– Không đông lắm.
– Có ai đến giúp?
– Nhiều lắm, tất cả thanh niên trong làng. Có… một anh tên Niệm, cháu cụ Nhi.
Giọng chị Ba ấm áp thoảng qua như gió đêm, chiếc bóng xanh xao tựa bên cửa sổ. Khi ấy, trăng vừa lên. Ánh trăng vàng nhuộm đẫm tấm áo màu lam thành màu ngọc thạch. Ánh trăng vàng xua tan màn sương trắng, tưới làn mưa bạc tắm ướt cả triền đồi. Li bò đến bên chị Ba, nó tựa mái đầu nhỏ xíu trên khung cửa mơ màng nhìn ra hiên. Đồi trà lung linh sáng, hoang trải ngút ngàn xa tít về xuôi. Thị trấn nhỏ nhấp nhô những mái nhà cổ kính giăng lưới tầm xuân, nụ tầm xuân xanh biếc. Đầu con dốc nhỏ, tháp chuông nhà thờ cô quạnh thong thả buông tiếng ngân rơi lãng đãng. Thị trấn bát ngát hoa dã quỳ, hoa vàng như nắng. Li sợ hãi nhắm mắt lại, màu hoa quỳ vàng vẫn rực rỡ, nồng nàn trong mắt nó. Hoa quỳ vàng như nắng. Li nắm tay chị thì thào:
– Em đã nhìn thấy. Chị Ba, đóng cửa lại đi. Mẹ cấm nhìn về xuôi những đêm trăng sáng.
– Tại sao mình không thử về lại nơi ấy?
– Mẹ nói, cháy rụi cả rồi, hoang tàn đổ nát lắm, không còn chỗ để quay về.
– Có một cõi đất trời khác…
Tiếng chị Ba đầm ấm thở dài. Những đêm trăng sáng như thế này giọng chị đầm ấm ngây ngất lạ lùng. Li rơi nước mắt, nó mong chị Ba cứ lạnh lẽo mãi như mùa đông, đừng bao giờ thay đổi. Tiếc rằng anh Niệm đã không theo Li lên đến đầu thác… duyên tình không sao xếp đặt, kiếp phần không thể đổi thay. Nó nhắm mắt đóng cửa sổ lại, ánh trăng vàng lịm tắt.

*

Niệm làm thơ tình, những bài thơ viết nắn nót trên lá tre nhờ Li mang về tặng chị Hai. Chị Hai mỗi sớm lên nương, Niệm bỡ ngỡ theo nàng qua những con đường mòn chập chùng cỏ dại, qua những triền đồi phiêu linh lau sậy. Hoa lau trắng như mây, mềm như lụa, nhạt nhòa như sương phất phơ vẫy gọi. Hừng đông màu hoa cà vươn lên sau đỉnh núi, tỏa làn khói sớm nhuộm tím màu áo điều của nàng thiếu nữ. Niệm theo nàng đi mãi vào đồi nương viễn ảo mất dấu chân người lênh đênh mùi hương cỏ. Tiếng cười con gái quanh quẩn xôn xao nơi nao, chỉ thấy quyến luyến trùng điệp màu xanh. Niệm ngẩn ngơ, ngơ ngẩn đuổi theo những tiếng cười. Tiếng cười mênh mang không nắm bắt.
Lưới tình bao la bất túc.
Bàn tay nhỏ nhắn của Li lại đưa Niệm về, nó cười mơ hồ, anh Niệm chắc sẽ ở lại mãi nơi này.
– Sao không đi vào đấy?
– Em đưa anh sang đồi dâu.
– Có gì ở đó?
– Có dâu.
– Có hoa dâu trắng?
Niệm lại làm thơ tình viết trên lá tre. Chị Hai đọc thơ cười mông lung không nói. Thơ tình viết cho chị Hai, gom cả về một mối nằm phẳng phiu, im lìm dưới gối chị Ba. Những chiếc lá tre vàng dần, thơm mùi lá khô, ấm mùi chăn gối. Nụ cười chị Hai vẫn phiêu diêu giữa núi đồi kéo mãi bước chân Niệm theo sau.
Mùa hè trôi qua, hoa dạ yên thảo nở tím trong vườn, cụ Nhi thanh thản chìm vào giấc thiên thu. Niệm đưa ông lên đồi cao, dưới cội đào nở trắng. Những cánh hoa đào theo dòng nước êm đềm trôi đi, trôi đi miên man không bao giờ quay lại. Từ nơi này nhìn về xuôi xa thăm thẳm, chỉ thấy điệp trùng mây trắng bay không biết đâu là quê cũ. Nhúm đất nằm lẻ loi trên ngọn đồi giữa khói hoàng hôn lan man buồn da diết. Niệm thắp nén hương cho ông, thảng thốt nghe nỗi cô đơn về phủ kín.
Đào hoa lưu thủy yểu nhiên khứ
Biệt hữu thiên địa phi nhân gian*

Niệm ra đi không một lời từ biệt. Cánh cổng đan bằng mây xiêu vẹo cài chiếc lá tre non viết bài thơ tình "Gửi Li". Li không hiểu sao Niệm gửi bài thơ cho mình, nhưng nó đọc qua rồi ứa nước mắt. Hoa dạ yên thảo còn đó, khu vườn màu khói chiều tím nhạt nhòa. Li nằm vùi giữa vùng hoa khói, nó ép chiếc lá tre vào ngực áo, nước mắt lăn dài. Hương dạ yên thảo ngây ngây ảo giác.

Mùa xuân đến, chị Ba bỏ nhà đi biền biệt.
Mùa xuân đến, Li rải hạt quỳ dại khắp cả triền nương. Hoa quỳ nở bạt ngàn trắng xóa. Li thả hạt quỳ bay theo gió, cuốn theo sương, trôi theo mưa, trắng lênh đênh khắp núi đồi. Nó mong chị Ba và anh Niệm nhìn màu trắng để còn biết đường quay về.
Năm ấy, người bản Nậm Mi nhìn lên đỉnh núi chỉ thấy mù sương trắng lênh đênh. Họ lo lắng bảo nhau: "Sương muối về nhiều quá!" Những năm sương về giăng kín, chồn cáo cũng kéo về bắt gà, phá rẫy. Người bản Nậm Mi đánh bẫy được con chồn lông xanh biêng biếc, nó hung hãn cào cấu chống cự đến chết. Bộ lông mịn như nhung lam, đôi mắt đen tuyệt đẹp long lanh ngấn nước. Người ta bán bộ lông chồn về xuôi. Khi bộ lông trôi dạt đến tay Niệm thì nó đã xác xơ tơi tả lắm, chỉ có màu xanh lam vẫn thăm thẳm không phôi pha. Từ đó, Niệm khóa kín cửa nhà thôi giao lưu với người đời.
Từ đó, bản Nậm Mi chìm trong giấc ngủ mịt mùng liêu sương, xóa mất lối về xuôi.

01 . 2008
Lưu Thuỷ Hương

*Cánh hoa đào theo giòng nước trôi xa thẳm
Có một cõi đất trời không phải là cõi nhân gian 
Lý Bạch